Bảo lãnh thông quan – Công cụ hữu hiệu đảm bảo cả mục tiêu quản lý và tạo thuận lợi thương mại

Sáng 5/4/2019, tại Hà Nội, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo xây dựng cơ chế bảo lãnh thông quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Hội thảo được tổ chức nhằm lấy thêm ý kiến tham gia từ các đại biểu, chuyên gia để sớm hoàn thiện và đưa cơ chế bảo lãnh thông quan vào triển khai trong thực tế tại Việt Nam. Tham dự Hội thảo có một số chuyên gia của dự án quản trị nguồn nhân lực Hoa Kỳ; đại diện Liên minh tạo thuận lợi thương mại toàn cầu; đại diện các đơn vị: Văn phòng Chính phủ, một số Bộ, ngành Trung ương, một số đơn vị thuộc Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam, các doanh nghiệp (DN) kinh doanh bảo hiểm tại Việt Nam, các hiệp hội DN đại diện cho các DN có hoạt động xuất nhập khẩu thường xuyên và đông đảo phóng viên các cơ quan thông tấn báo chí.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Mai Xuân Thành phát biểu khai mạc Hội thảo

Cơ chế bảo lãnh thông quan mang lại nhiều lợi ích

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Mai Xuân Thành cho biết: kinh tế Việt Nam đang ngày càng hội nhập sâu rộng, nhiều hiệp định thương mại tự do được ký kết đòi hỏi cơ quan quản lý nhà nước cần đẩy mạnh công tác cải cách, hiện đại hoá, cải thiện môi trường kinh doanh nhằm hỗ trợ, tạo điều kiện cho các DN của Việt Nam mở rộng thị trường, tiếp cận thị trường khu vực và toàn cầu. Trong bối cảnh đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị quyết chỉ đạo yêu cầu phải đơn giản hoá, điện tử hoá thủ tục, rút ngắn thời gian, chi phí thực hiện giao dịch thương mại qua biên giới. Các Bộ, ngành trong đó có Bộ Tài chính đã tích cực triển khai nhiều giải pháp tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu đảm bảo mục tiêu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh quốc gia đạt mức trung bình ASEAN 3 vào năm 2020, trong đó thời gian thông quan hàng hoá qua biên giới đối với hàng hoá xuất khẩu là dưới 36 giờ, đối với hàng hoá nhập khẩu là dưới 41 giờ.

Để đạt được mục tiêu trên, một trong những yêu cầu đặt ra là Việt Nam cần quyết liệt thực hiện cải cách, đổi mới áp dụng phương pháp quản lý phù hợp tạo thuận lợi thương mại, thông quan nhanh chóng trong đó việc xem xét áp dụng cơ chế bảo lãnh thông quan như đã áp dụng tại một số nước phát triển trên thế giới.

Thông tin sơ bộ về mô hình bảo lãnh thông quan, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, bảo lãnh thông quan là một mô hình quản lý hoàn toàn mới tại Việt Nam, nhưng ở nhiều nước trên thế giới mô hình này đã được mở rộng và phát triển vượt bậc để trở thành một công cụ hữu hiệu trong tạo thuận lợi thương mại xuất nhập khẩu, thúc đẩy các dịch vụ liên quan trong thương mại cũng như các hoạt động thương mại chuyên biệt. Việc áp dụng cơ chế bảo lãnh thông quan sẽ mang lại nhiều lợi ích cho cơ quan quản lý và DN.

Với cơ quan hải quan, đây sẽ là công cụ để cơ quan hải quan nâng cao năng lực quản lý, củng cố hoạt động thu thuế, tăng cường công tác chống gian lận thương mại, vi phạm pháp luật hải quan.

Với cơ quan quản lý chuyên ngành, áp dụng cơ chế bảo lãnh thông quan giúp rút ngắn thủ tục hành chính, tiết kiệm nguồn nhân lực trong quản lý, giảm áp lực trong việc giải quyết các thủ tục hành chính trước thông quan mà không làm mất đi hay giảm chức năng quản lý chuyên ngành.

Với DN, bảo lãnh thông quan giúp rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí, sớm đưa hàng vào sản xuất kinh doanh, có thêm sự lựa chọn đơn vị bảo lãnh ngoài các ngân hàng thương mại như hiện nay đồng thời góp phần nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp.

Với tổ chức kinh doanh bảo hiểm, tạo ra phương thức kinh doanh mới, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, phạm vi hoạt động mở rộng hơn hiện nay ngoài lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ, y tế, tài chính,…góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các DN bảo hiểm.

Ông Eric Miller, Tư vấn cao cấp của GATF

“Theo các chuyên gia Liên minh tạo thuận lợi thương mại toàn cầu (GATF) (– một tổ chức hợp tác công tư được điều hành bởi Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Phòng Thương mại quốc tế và Trung tâm Doanh nghiệp Tư nhân quốc tế. Tổ chức này hỗ trợ các quốc gia đang phát triển thực hiện và hưởng lợi từ Hiệp định tạo thuận lợi thương mại của WTO), tại Hoa Kỳ, bảo lãnh thông quan sẽ giảm chi phí hành chính từ 0,1-0,5%, giảm chi phí thông quan từ 0,5-0,8% trị giá lô hàng, tăng cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu khoảng 1%”, ông Thành cho biết.

Đề xuất thí điểm cơ chế bảo lãnh thông quan tại Việt Nam

Từ những lợi ích mà bảo lãnh thông quan mang lại, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1254/QĐ-TTg ngày 26/9/2018 về Phê duyệt kế hoạch hành động thúc đẩy Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN, cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu và tạo thuận lợi thương mại giai đoạn 2018-2020, giao Bộ Tài chính xây dựng Đề án thí điểm thực hiện cơ chế bảo lãnh thông quan đối với một số mặt hàng xuất khẩu nhập khẩu thực hiện kiểm tra chuyên ngành.

Với sự hỗ trợ của GATF, việc nghiên cứu tính khả thi của cơ chế bảo lãnh thông quan đã được Tổng cục Hải quan cùng các Bộ, ngành liên quan khảo sát mô hình bảo lãnh thông quan của Hoa Kỳ, nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước, tham gia các buổi làm việc, thảo luận của GATF tổ chức với các DN XNK, DN kinh doanh bảo hiểm. Về phạm vi áp dụng cũng cần được nghiên cứu mở rộng, không giới hạn trong lĩnh vực kiểm tra chuyên ngành mà có thể áp dụng bảo lãnh về thời hạn nộp thuế, bảo lãnh trong việc chậm nộp một số chứng từ thuộc hồ sơ hải quan, bảo lãnh để đảm bảo công tác quản lý giám sát hải quan đối với hàng hóa thuộc diện miễn thuế, không chịu thuế hoặc bảo lãnh thông quan khi có sự không thống nhất về mã số, trị giá, chính sách quản lý giữa cơ quan hải quan và doanh nghiệp.

Để đảm bảo cơ sở pháp lý và tiến độ triển khai, sớm đưa việc áp dụng cơ chế bảo lãnh thông quan với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu trong quy trình thông quan hàng hóa nhằm tạo thuận lợi thương mại, giảm thời gian thông quan nhưng vẫn đảm bảo công tác quản lý, giám sát của cơ quan hải quan cũng như của các Bộ, ngành, Tổng cục Hải quan sẽ đề xuất Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ xây dựng Đề án kèm Nghị quyết về việc thực hiện thí điểm cơ chế bảo lãnh thông quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu để trình Quốc hội xem xét, thông qua. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính sẽ xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để trình Chính phủ quy định chi tiết về việc thi hành.

Đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) giới thiệu quy trình thông quan hàng hoá hiện hành và mô hình bảo lãnh thông quan

“Đây là mô hình quản lý hoàn toàn mới, có tác động không nhỏ đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm, quy trình thủ tục hải quan và cũng như công tác quản lý chuyên ngành của các Bộ, ngành. Tổng cục Hải quan mong muốn nhận được sự chia sẻ về kinh nghiệm triển khai mô hình này tại Hoa Kỳ và một số nước của các chuyên gia đến từ GATF, sự đóng góp ý kiến của các đại biểu tham dự từ các Bộ, ngành, Hiệp hội, DN về mô hình này tại Việt Nam để hoàn thiện và đưa cơ chế bảo lãnh thông quan vào triển khai trong thực tế” – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Mai Xuân Thành nhấn mạnh.

Bảo lãnh thông quan đã được áp dụng thành công tại nhiều nước

Tại Hội thảo, đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) đã giới thiệu về quy trình thông quan hàng hoá hiện hành và mô hình bảo lãnh thông quan đồng thời chia sẻ một số kinh nghiệm về áp dụng bảo lãnh thông quan tại một số nước phát triển (Canada, Thổ Nhĩ Kỳ, Hàn Quốc, Thái Lan) và nước kém phát triển (Kenya – một quốc gia thuộc Châu Phi), đặc biệt là tại Hoa Kỳ.

Toàn cảnh Hội thảo

Theo đó, tại Canada, từ năm 1867 đã sử dụng bảo lãnh thuế quan như một công cụ để kiểm soát ngăn chặn buôn lậu và đảm bảo tính tuân thủ của các đối tượng tham gia; các loại hình của bảo lãnh thông quan đều được Chính phủ Canada quy định rõ trong pháp luật hải quan.

Tại Hàn Quốc cũng có bảo lãnh liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu nhưng chỉ triển khai bảo lãnh để đảm bảo thanh toán thuế, phí và không yêu cầu bảo lãnh trong lĩnh vực quản lý chuyên ngành khác.

Tại Kenya – một quốc gia Châu Phi kém phát triển cũng đã có một hệ thống bảo lãnh thông quan khá hoàn thiện với nhiều loại bảo lãnh khác nhau: bảo lãnh chuyển tải, bảo lãnh kho bãi, bảo lãnh khu chế xuất, bảo lãnh hoạt động sản xuất,…

Riêng tại Hoa Kỳ, Hệ thống bảo lãnh thông quan đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và đến ngày nay đã được xem là hệ thống tiên tiến nhất. Bảo lãnh thông quan của Hoa Kỳ không chỉ bảo lãnh về thuế, phí mà còn bảo lãnh về tất cả các nghĩa vụ chuyên ngành khác liên quan áp dụng trên lô hàng. Ở đó, tất cả các lô hàng nhập khẩu thương mại có trị giá từ 2.500 USD trở lên đều phải nhập khẩu dưới một bảo lãnh thông quan hoặc một hình thức bảo đảm phù hợp khác. Với mức này, hầu như mọi lô hàng nhập khẩu thương mại vào Hoa Kỳ đều phải có bảo lãnh thông quan. Tại Hoa Kỳ, bảo lãnh thông quan được áp dụng như một công cụ bảo vệ thực thi của cơ quan chức năng, bảo đảm cả việc nộp thuế phí và tuân thủ với luật định liên quan.

Ông Robert S.Kielbas, Phó Chủ tịch phụ trách Phát triển toàn cầu, Tập đoàn bảo hiểm Roanoke, Chuyên gia thuộc GATF chia sẻ với phóng viên bên lề Hội thảo

Từ những lợi ích mà bảo lãnh thông quan mang lại cũng như kinh nghiệm của các nước, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, cơ chế bảo lãnh thông quan sẽ được nghiên cứu áp dụng tại Việt Nam, không chỉ giới hạn trong lĩnh vực kiểm tra chuyên ngành mà có thể áp dụng bảo lãnh ở nhiều lĩnh vực khác.

Chia sẻ bên lề Hội thảo, ông Eric Miller, Tư vấn cao cấp của GATF cho biết: hiện nay áp lực tạo thuận lợi thương mại đang là xu thế trên toàn cầu, bảo lãnh thông quan là công cụ tốt để vừa có thể tạo thuận lợi thương mại vừa đảm bảo thu thuế, ngăn ngừa vi phạm trong lĩnh vực hải quan.

“Với mô hình bảo lãnh thông quan hàng hoá, có sự tham gia thêm của các công ty bảo hiểm, để có thể cung cấp bảo lãnh thông quan cho các DN thì họ phải xem xét DN nào có khả năng thực hiện thương mại hợp pháp hoặc có lịch sử tuân thủ tốt. Tôi nghĩ đây là giải pháp tốt để DN tư nhân và cơ quan nhà nước có thể kết hợp chặt chẽ hơn trong việc quản lý, tạo thuận lợi thương mại” - ông Eric Miller đánh giá.

Ông Robert S.Kielbas, Phó Chủ tịch phụ trách Phát triển toàn cầu, Tập đoàn bảo hiểm Roanoke, Chuyên gia thuộc GATF cho rằng: Mô hình bảo lãnh thông quan tại Mỹ khá phù hợp khi áp dụng tại Việt Nam, do có kinh nghiệm bảo lãnh thông quan từ lâu đời (hơn 70 năm) nên những lỗi gặp phải trong quá trình áp dụng mô hình này tại Mỹ sẽ không bị lặp lại ở Việt Nam…

Để tránh ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, quy trình thủ tục hải quan và chính sách quản lý của các Bộ, ngành, việc triển khai mô hình bảo lãnh thông quan dự kiến chia thành 3 giai đoạn: Giai đoạn thí điểm (dự kiến năm 2021-2022): lựa chọn áp dụng cơ chế bảo lãnh đối với một số loại hình trên cơ sở kế thừa các hình thức bảo lãnh đã được áp dụng và thí điểm áp dụng với một số loại hình mới, đồng thời mở rộng đối tượng tham gia vào hoạt động bảo lãnh. Giai đoạn mở rộng (từ năm 2022-2023): Việc triển khai mở rộng các loại hình có thể được áp dụng ngay trong giai đoạn thí điểm hoặc sau khi tổ chức sơ kết, đánh giá hoạt động trong giai đoạn thí điểm, việc mở rộng thí điểm dự kiến áp dụng bảo lãnh thông quan đối với các loại hình tạm nhập tái xuất khác; bảo lãnh cho đưa về bảo quản để chờ cấp giấy phép nhập khẩu của các Bộ, ngành với một số mặt hàng, lĩnh vực; bảo lãnh trong các trường hợp có tranh chấp trong việc áp dụng chính sách quản lý, chính sách thuế giữa các cơ quan quản lý và doanh nghiệp Giai đoạn chính thức (từ năm 2024): Trên cơ sở tổ chức đánh giá tình hình triển khai thí điểm 2 giai đoạn trên, sẽ hoàn thiện cơ sở pháp lý và hệ thống công nghệ thông tin để triển khai chính thức Hệ thống bảo lãnh thông quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu của các loại hình khác…

 Theo Mof.gov.vn